توبه و نقش آن در اسقاط حدود در مذاهب خمسه و حقوق موضوعه ایران

چکیده توبه در حقوق جزای اسلامی، به عنوان یکی از موارد اسقاط مجازات شناخته شده است. اهمیت تأسیس حقوقی فوق، به حدی است که با اجرای آن، گاه اصل حتمی بودن مجازات ها، نادیده گرفته می شود. با تأمل در آیات و روایات حقوقی و همچنین سخنان فقهای اسلامی استنباط می شود که توبه مشروط به تحقق ندامت حقیقی و عزم بر ترک همیشگی گناه است و به نظر می رسد به صرف اظهار ندامت، نتوان مجرم را عاری از مسئولیت کیفری دانست.گرچه امروزه در مباحث جرم شناسی پیرامون پشیمانی مجرم و تأثیر آن در تخفیف مجازات مباحث زیادی عنوان شده ولی ماهیت حقوقی توبه در هیچ یک از مکاتب حقوقی امروزی به چشم نمی خورد. تأکید اسلام بر کاهش فرصت های جرم زا منجر به اتخاذ سیاست خاصی در این زمینه گردیده است که بر اساس آن ضمن حفظ واکنش کیفری در متون قانونی، امکان ترک اجرای کیفر را فراهم می آورد. اصلاح داوطلبانه توسط مجرم(توبه) و پیش بینی گریزگاه های مختلف و قابل گسترده در جریان اثبات جرم و اجرای کیفر، امکانات وسیعی را به منظور کیفر زدایی ایجاد کرده است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که توبه به عنوان عامل سقوط مجازات یا تخفیف،در جرایم حق الله و حق الناس متغیر است و از ماهیتی نسبی برخوردار است.